ZASADY POSTĘPOWANIA

OCENA BEZPIECZEŃSTWA

Oceniając bezpieczeństwo, należy:

zlokalizować zagrożenia dla siebie i dla poszkodowanego (uważaj np. na rozlaną benzynę na drodze, ulatniający się z kuchenki gaz, uszkodzony przewód urządzenia elektrycznego, zerwaną linię wysokiego napięcia itp.);
nie narażać się na niebezpieczeństwo (np. jeśli nie umiesz pływać - nie skacz do wody, by nieść pomoc tonącemu);
jeżeli to możliwe - zlikwidować zagrożenie (np. wyłącz dopływ prądu w sieci głównej);
gdy niemożliwe jest zlikwidowanie zagrożenia - odizolować od niego ofiarę wypadku (np. wyciągnij poszkodowanego z pojazdu i przenieś go w bezpieczne miejsce);
stosować środki ochrony osobistej.

Przystępując do udzielenia pierwszej pomocy należy działać logicznie energicznie, a przede wszystkim spokojnie. Jest to podstawowy warunek opanowania sytuacji i stworzenia atmosfery zaufania poszkodowanego do osoby udzielającej mu pierwszej pomocy. Ocena sytuacji stanowi bardzo ważny element postępowania na miejscu wypadku. Należy ją wykonać jeszcze przed podejściem do poszkodowanego i nawiązaniem z nim bezpośredniego kontaktu. Powinna być wykonana możliwie jak najdokładniej, ale także jak najszybciej. Jest to szczególnie ważne w przypadku poszkodowanych z ciężkimi obrażeniami ciała lub z nagłym zatrzymaniem krążenia; czynność musi mieć wtedy na celu ratowanie życia. Oceniając sytuację osoba udzielająca pierwszej pomocy musi odpowiedzieć sobie na następujące pytania: - Co się stało? - Jakiego rodzaju to zdarzenie? - Kiedy do niego doszło? - Jakie były okoliczności i przyczyny wypadku? - Ilu jest poszkodowanych? - Czy zagrożone jest czyjeś życie? - Czy poszkodowany choruje? - Czy poszkodowany przyjmuje lekarstwa? Jakie? - Czy przy poszkodowanym nie znajdują się przedmioty mogące pomóc przy ocenie przyczyn wypadku, np. bransoletka informująca o cukrzycy lub epilepsji? - Czy poszkodowany posiada kartę ICE (ang. In Case of Emergency - tzn. "w nagłym wypadku") z numerem telefonu do bliskiej osoby? - Czy dostępna jest apteczka pierwszej pomocy? - Czy w pobliżu znajduje się automatyczny defibrylator zewnętrzny (ang. Automated External Defibrillator - AED)? - Czy będzie potrzebna pomoc specjalistyczna? - Czy mogą mi pomóc świadkowie wypadku? Zbieranie wywiadu o okolicznościach i przyczynach wypadku jest niezwykle ważne w sytuacji, gdy pierwsza pomoc jest udzielana nieprzytomnej osobie dorosłej lub małemu dziecku. Świadkowie i uczestnicy zdarzenia oraz rodzice lub opiekunowie dziecka mogą przekazać nam istotne informacje ułatwiające rozpoznanie stanu bezpośredniego zagrożenia oraz przyspieszające rozpoczęcie czynności pierwszej pomocy.

Przyczyny wypadku mogą stanowić zagrożenie dla ratownika, którego bezpieczeństwo jest najważniejsze. Nie udzieli on pomocy poszkodowanemu, gdy sam stanie się ofiarą wypadku. Na ocenę bezpieczeństwa składają się bezpieczeństwo na miejscu zdarzenia i bezpieczeństwo własne ratownika.

W sytuacji, gdy poszkodowany znajduje się w bezpiecznym miejscu i nie są konieczne czynności resuscytacji krążeniowo-oddechowej, należy przystąpić do szybkiego badania urazowego poszkodowanego. Musi ono zostać przeprowadzone dokładnie, ale jednocześnie delikatnie, by nie sprawić poszkodowanemu dodatkowego bólu. Badanie trzeba wykonać dwoma rękami. Polega ono na lekkim uciskaniu całego ciała poszkodowanego, miejsce po miejscu - przy jednoczesnej wnikliwej obserwacji i jego reakcji. Podczas badania należy:

osobę przytomną poprosić o podanie okoliczności nagłego zdarzenia oraz wymienienie aktualnych dolegliwości, np. bólu (poszkodowany może wskazać bolące miejsce), zwrotów głowy, nudności, wymiotów, uczucia ciepła lub zimna, ogólnego osłabienia, wzmożonego pragnienia itp.;
obserwować twarz poszkodowanego - grymas bólu może pomóc w rozpoznaniu obrażenia;
porównywać symetryczne okolice ciała (np. prawą i lewą kończynę górną), co zwiększa szanse na wykrycie nieprawidłowości; - osobę przytomną prosić o określenie tego, co czuje podczas badania - pozwala to wykryć miejsca wrażliwe na dotyk;
zwróć uwagę na widoczne objawy obrażenia lub choroby: cierpienie na twarzy, lęk, jęczenie, płacz, krzyk, drgawki, krwawienie, pot, nienaturalne zabarwienie skóry, nienaturalną ciepłotę ciała, deformacje w budowie autonomicznej (np. skrócenie, przekręcenie, wydłużenie kończyny), ślady po zastrzykach, ciała obce, zapach alkoholu lub acetonu itp.;
badanie należy przeprowadzić systematycznie od czubka głowy do palców stóp.

Pamiętaj!!!

Gdy podczas badania stwierdzisz pogorszenie się stanu ogólnego poszkodowanego, powinieneś je przerwać i przystąpić do czynności ratujących życie !!!

*Badając czaszkę, należy przesunąć dwoma rękami po głowie w celu wykrycia obrzęków, ran, złamań;

*Badając twarz, należy zwrócić uwagę na zabarwienie skóry twarzy, jej temperaturę oraz występowanie stłuczeń i potu. Blada, sina, czerwona skóra - podejrzenie zaburzeń oddychania i krążenia krwi.

*Badając nos, należy zwrócić uwagę na bolesność uciskową, krwawienie - podejrzenie złamania nosa; obecność sadzy w nozdrzach - podejrzenie oparzenia; wypływ płynu surowiczo-krwistego - płyn może wskazywać na złamanie podstawy czaszki.

*Badając uszy, należy stwierdzić czy poszkodowany słyszy jednakowo obydwoma uszami i czy nie występuje wypływ płynu surowiczo-krwistego - podejrzenie złamania podstawy czaszki.

*Badając oczy, należy zwrócić uwagę na symetryczność ich wyglądu. Nierówność źrenic - zaburzenia pracy mózgu. Oczy trzeba badać równocześnie. Powinny być symetryczne i reagować na światło. Należy poszukać ciał obcych i wylewów krwawych na gałce ocznej.

*Badając jamę ustną, należy zwrócić uwagę na prawidłowość oddychania, obecność chrypki, zaburzeń połykania(podejrzenie oparzenia) oraz zapach z ust poszkodowanego. Trzeba też uważać na obecność ciał obcych, resztek pokarmów, krwi oraz uszkodzonych protez zębowych, gdyż mogą one spowodować niedrożność dróg oddechowych.

*Badając szyję, należy najpierw rozpiąć poszkodowanemu kołnierzyk, zdjąć krawat, naszyjnik itp. Następnie obiema rękami przesunąć po karku od podstawy czaszki do barków, starając się wyczuć miejsca wrażliwe na dotyk - podejrzenie ran, złamań.

*Badając obojczyki, należy ocenić ich kształt i bolesność uciskową - podejrzenie złamania.

*Badając klatkę piersiową, należy zwrócić uwagę na jej budowę oraz regularność i symetryczność ruchów oddechowych. Nieprawidłowa ruchomość jednej strony, tzw. powłóczenie - podejrzenie złamania żeber. Badając dwoma rękami, trzeba wyczuć miejsca wrażliwe na dotyk - podejrzenie ran, złamań. Szczególnie niebezpieczne są rany kłute klatki piersiowej.

*Badając brzuch, należy poszukać miejsc wrażliwych na dotyk (ból, obrzęk, rany). Podczas badania należy stwierdzić, czy poszkodowany kontroluje czynności fizjologiczne i czy nie występują krwawienia z naturalnych otworów ciała.

*Badając kończyny, trzeba sprawdzić swobodę ruchów oraz stwierdzić, czy nie występują obrzęki, bolesność uciskowa, nienaturalne ustawienie, zaburzenia ruchomości i czucia. Można polecić poszkodowanemu wykonanie prostych czynności, np. "Złącz nogi!", "Zegnij i wyprostuj palce!". Każdą kończynę należy badać osobno. W pierwszej kolejności trzeba badać kończyny dolne - od uda do stopy, a następnie kończyny górne - od barku do ręki.

Przenoszenie poszkodowanego

Jakie są metody przenoszenia poszkodowanego? W zależności od sytuacji i liczby ratowników możliwe są różne metody przenoszenia poszkodowanego. Najważniejsze jest, by pamiętać, że najlepiej jest przenosić chorego na twardym podłożu (np. grubej desce) i tylko wtedy, gdy jest to konieczne. Złe wykonywanie tej czynności może spowodować u chorego nieodwracalne urazy zdrowotne. Należy również pamiętać także o stabilizacji kręgosłupa – szyję rannego należy unieruchomić, przytrzymując mu głowę.

Gdy jesteś sam

Metody przenoszenia poszkodowanego przez jednego ratownika:
•prowadzenie poszkodowanego,
•na rękach – tzw. sposób matczyny,
•metoda strażacka – przełóż rękę między nogami rannego i ułóż go na swoich barkach. Chwyć przełożoną między nogami rękę za nadgarstek ręki zwisającej z przodu.
•„na barana”,
•przeciąganie po ziemi, np. na kocu, prześcieradle, płaszczu,
•chwyt Rauteka.

Chwyt Rauteka

To chwyt ratowniczy służący do przeniesienia rannego z miejsca wypadku lub wyciągnięcia go z samochodu. Świadkowie stosują go tylko w przypadku bezpośredniego zagrożenia życia. Przed ewakuacją poszkodowanego należy sprawdzić, czy nie ma on uwięzionych kończyn. To zwłaszcza ważne u kierowców, których nogi mogą się zaklinować między pedałami. Prawidłowo wykonany chwyt Rauteka:
•prawą rękę wkładamy pod prawą pachę poszkodowanego;
•potylicę poszkodowanego opieramy o własne ramię;
•lewą rękę wkładamy pod lewą pachę poszkodowanego i łapiemy„nachwytem” jego lewe przedramię;
•delikatnie unosimy poszkodowanego i w miarę możliwości stabilizując głowę (własnym barkiem i głową) wyciągamy poszkodowanego z pojazdu.

Chwyt ten należy wykonywać gdy:
•na miejscu zdarzenia są toksyczne opary,
•jest ryzyko, że pojazd zsunie się ze skarpy
•poszkodowany nie oddycha i trzeba przeprowadzić resuscytację krążeniowo-oddechową.

W pozostałych przypadkach lepiej poszkodowanego zostawić z pojeździe, by wyjęły go z pojazdu służby ratownicze z zachowaniem stabilizacji kręgosłupa

Gdy jesteś z kimś

Przenoszenie rannego przez dwóch ratowników:
•tzw. krzesełko – ratownicy chwytają prawą dłonią swoją lewą rękę i lewą dłonią chwytają prawą rękę drugiego ratownika, tworząc w ten sposób krzesełko,
•jeden ratownik łapie poszkodowanego za nogi, a drugi chwyta chorego pod pachami.

Gdy jesteś w grupie

Trzech ratowników może przenosić rannego na noszach. Mogą to być nosze profesjonalne lub prowizoryczne wykonane, np. z wioseł i kapoków, drzwi, stołu itp.
Ratownicy ustawiają nosze po stronie, na której ranny ma większe obrażenia, a sami przyklękają po tej z mniejszymi obrażeniami. Jeden ratownik podtrzymuje głowę i klatkę piersiową, drugi talię i pośladki, a trzeci nogi. Przenoszenie rannego wykonywane jest po podaniu komendy, zazwyczaj przez ratownika trzymającego głowę.
Poszkodowanego należy przykryć i w razie potrzeby ochronić przed niedogodnymi warunkami atmosferycznymi.
Gdy wnosi się poszkodowanego pod górę, należy ustawić go tak, by jego głowa znajdowała się z przodu. Gdy schodzi się z chorym z wzniesienia, jego nogi powinny być na przedzie.

Przydatne Zasady

•We wszystkich przypadkach jeśli osoba poszkodowana jest przytomna należy informować o tym, co się zamierzamy zrobić, aby umożliwić współpracę i uniknąć niepokoju,
•Zawsze trzeba się upewnić czy wszyscy pomocnicy wiedzą, co robić, aby współdziałanie było sprawne,
•Gdy kilka osób przenosi poszkodowanego, wówczas tylko jedna wydaje polecenia.
•Podczas podnoszenia i opuszczania ratownik musi przykucnąć z rozstawionymi stopami, jedną wysuniętą nieco do przodu obok poszkodowanego. Potem wyprostowuje plecy i przesuwa się możliwie blisko do poszkodowanego, by złapać za miejsce uchwytu, którego wybór zależy od urazu i liczby ratujących

Zasady przenoszenia na noszach.

 Przy układaniu poszkodowanego:
•Nosze ustawia się po stronie cięższego zranienia,
•Ratownicy ustawiają się po stronie lżejszego zranienia,
•Poszkodowanego unosi się ostrożnie i równocześnie, a potem delikatnie układa na noszach,
•Uszkodzone kończyny trzeba obłożyć miękkimi przedmiotami, kończyny górne dodatkowo zawiesza się na temblaku,
•Rannych w klatkę piersiową i mających trudności z oddychaniem układa się w pozycji półsiedzącej, podkładając im pod plecy i głowę miękkie przedmioty,
•Głowę poszkodowanego mającego trudności w oddychaniu odchyla się na bok i odwodzi ku tyłowi,
• Rannych w potylicę, szczękę, plecy i nieprzytomnych przenosi się w ułożeniu na boku, stabilizując ciało miękkimi przedmiotami,
•Rannych w brzuch przenosi się z uniesionym tułowiem i głową oraz podkurczonymi nogami,
•Rannych z podejrzeniem urazu kręgosłupa lub miednicy trzeba przenosić na twardym podłożu, dobrze stabilizując ciało. Poszkodowanego należy ciepło okryć, kontrolować czynności życiowe. Rannego powinny przenosić 4 osoby. Każdy przyklęka po zewnętrznej stronie noszy i chwyta je mocno za trzonek. Czynności wykonują na komendę, wydawaną przez jedną osobę.
.