---

KRWOTOK ZEWNĘTRZNY

---

Krwotok

masywny wypływ krwi poza naczynie krwionośne wskutek przerwania jego ciągłości (ostra utrata krwi krążącej z łożyska naczyniowego).

Krwawienie

niewielki wypływ krwi poza naczynie krwionośne wskutek przerwania jego ciągłości.

Krwawienie zewnętrzne

wypływ na zewnątrz ciała krwi z naczyń krwionośnych.

Krwawienie wewnętrzne

wypływ krwi z naczyń krwionośnych do jam ciała, narządów lub tkanek.
Obrażeniom różnych okolic ciała często towarzyszą krwawienia zewnętrzne lub wewnętrzne. W ocenie stanu ogólnego poszkodowanego ważne są zebrane (od poszkodowanego, świadków zdarzenia) dane o okolicznościach, mechanizmie i lokalizacji obrażenia. Bardzo niebezpieczne - prowadzące do znacznej utraty krwi - są zamknięte obrażenia brzucha (uszkodzenia narządów wewnętrznych) oraz złamania i zmiażdżenia kończyn. Najczęściej są one następstwem ciężkich wypadków, np. przygniecenia, upadku z wysokości, wypadku komunikacyjnego.

---

Udzielając pierwszej pomocy w przypadku krwawienia zewnętrznego należy:

1. Ocenić sytuację.
2. Zapewnić bezpieczeństwo sobie i poszkodowanemu.
3. Ocenić stan ogólny poszkodowanego (przytomność, oddychanie).
4. Wezwać pomoc specjalistyczną.
5. Ułożyć poszkodowanego w odpowiedniej pozycji (leżąca, półleżąca).
6. Odsłonić uszkodzoną okolicę.
7. Wstępnie zatamować krwawienie przez:

• uniesienie uszkodzonej kończyny ponad poziom serca;
• bezpośredni ucisk na ranę palcami płasko ułożonymi lub dłonią przez jałowy opatrunek (jeśli nie dysponujemy opatrunkiem, a poszkodowana osoba jest przytomna, powinna własnoręcznie uścisnąć źródło krwawienia);
• uciśnięcie tętnicy ramiennej przy krwotokach z kończyny górnej, uciśnięcie tętnicy udowej przy krwotokach z kończyny dolnej;
• wykonanie zgięcia w stawach: biodrowym, kolanowym, łokciowym.

8. Wykonać opatrunek uciskowy:

• bezpośrednio na ranę położyć jałowy materiał opatrunkowy (mocno zwinięta gaza, sterylne kompresy, gaziki);
• na gazikach umieścić grubą warstwę materiału opatrunkowego (zwinięta gaza, bandaż) w taki sposób, aby obejmowała miejsce krwawiące i okolicę rany;
• umocować materiał opatrunkowy odpowiednim uciskiem, aby przez ucisk zatrzymać krwawienie, ale nie spowodować zaburzenia ukrwienia okolicznych tkanek.

Pamiętaj!!!

Jeśli krew przeniknie przez opatrunek, nie należy go zdejmować, tylko nałożyć następną warstwę materiału opatrunkowego i przymocować go z uciskiem!

9. Unieruchomić kończynę i umieść ją ponad poziom serca (jest to działanie przeciwbólowe, przeciwobrzękowe, przeciwwstrząsowe, powoduje także zmniejszenie krwawienia).

Pamiętaj!!!

Rozpoznanie krwawienia zewnętrznego nie może doprowadzić do zmiany przyjętych zasad postępowania na miejscu wypadku. Widząc krwawienie zewnętrzne nie wolno zapomnieć, że poszkodowany mógł doznać innych, jeszcze groźniejszych obrażeń, np. uszkodzenia kręgosłupa szyjnego czy zatrzymania oddychania!!!

10. Zapełnić poszkodowanemu dalszą pomoc. U ofiary z krwawieniem bardzo istotne jest utrzymanie prawidłowej temperatury ciała. Należy zdjąć mokrą odzież ofiary i okryć się kocem aby zapobiec hipotermii.

---

Podczas udzielania pierwszej pomocy jedyną metodą zatamowania krwawienia z uszkodzonych naczyń szyjnych jest przyciśnięcie ich do kręgosłupa szyjnego własną ręką lub ręką z materiałem opatrunkowym i utrzymywanie ucisku aż do momentu udzielenia pomocy specjalistycznej w szpitalu.

W przypadku obficie krwawiących ran głowy i ściany klatki piersiowej należy w pierwszej kolejności zastosować uściski miejsca obrażenia wolną ręką lub ręką trzymającą materiał opatrunkowy. Następnie trzeba wykonać opatrunek uciskowy i przymocować go z uciskiem obwojami śrubowymi lub chustą trójkątną. Po wykonaniu opatrunku należy dodatkowo nadal uciskać opatrunek własną ręką.

Opaskę uciskową do opatrywania masywnych krwawień zewnętrznych stosuje się obecnie tylko w ściśle określonych sytuacjach:

• straty masowe (katastrofy) - w celu udzielenia pomocy jak największej liczbie poszkodowanych w jak najkrótszym czasie;
• amputacje urazowe;
• niemożność zatamowania krwawienia wszystkimi zastosowanymi sposobami (unoszenie kończyny, uzyskanie miejsca krwawienia, opatrunek uciskowy), a jednocześnie brak pomocy specjalistycznej przy pogarszającym się stanie ogólnym poszkodowanego.

Opaska uciskowa powinna być nałożona w 1/3 górnej części uda lub ramienia. Opaskę uciskową należy wykonać z jak najmniej uszkadzającego okolice rany materiału (mankiet aparatu do mierzenia ciśnienia, chusta trójkątna, rękaw koszuli, szeroki szalik lub krawat -szerokość około 6 cm). Dopuszczalny czas tamowania krwawienia za pomocą opaski uciskowej wynosi 1,5-2 godziny. Zawsze należy w widocznym miejscu (na opasce, na poszkodowanym)zanotować czas założenia opaski uciskowej. Nie wolno niczym przykrywać założonej opaski uciskowej, którą może zdjąć wyłącznie lekarz.

---

Krwawienie wewnętrzne jest najczęściej następstwem ciężkiego urazu, np. wypadku drogowego, popicia, upadku z wysokości, ale bywa także skutkiem zaostrzenia przewlekłej choroby, np. choroby wrzodowej żołądka.

Objawy, które mogą sugerować krwawienie wewnętrzne, to między innymi:

• wstrząs;
• utrata przytomności;
• wymioty treścią krwistą lub o wyglądzie fusów od kawy ("wymioty fusowate"), ciemne, "smoliste stolce" (krwawienie z wrzodu żołądka, dwunastnicy);
• krwiomocz (obrażenia brzucha);
• krwioplucie (obrażenia płuc);
• obrzęk, zwiększona ciepłota kończyny (zamknięte złamania kończyn).

Udzielając pierwszej pomocy w przypadku krwawienia wewnętrznego należy:

1. Ocenić sytuację.
2. Ocenić bezpieczeństwo.
3. Ocenić stan ogólny poszkodowanego (przytomność, oddychanie).
4. Wezwać pomoc specjalistyczną.
5. Ułożyć poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej (to znaczy na twardym podłożu, z głową niżej niż tułów, z kończynami dolnymi uniesionymi ok. 30 cm ponad poziom serca).
6. Zapewnić poszkodowanemu dalszą opiekę.

Pamiętaj!!!

Pozycji przeciwwstrząsowej nie należy stosować przy obrażeniach kręgosłupa, miednicy, czaszki i klatki piersiowej.